Niemcy od zawsze były bardziej pojęciem geograficznym i kulturalnym niż politycznym. Współczesne pojęcie narodu niemieckiego stworzył niechcący Napoleon Bonaparte likwidując starą, rozdrobnioną Rzeszę Niemiecką a w jej miejsce tworząc Związek Reński. Likwidując małe niemieckie ojczyzny przypomniał Niemcom o wspólnej kulturze i tradycji. Niemcy do dziś są federacją krajów o niejasnej tożsamości.

Wiek XV to kształtowanie się współczesnej niemieckiej osobowości, która powstawała w granicach ojczyzny lokalnej w atmosferze braku państwa narodowego. Niemcy mówią o sobie, że są skrupulatni, uczciwi, kochają porządek, są wewnętrznie sprzeczni, nieprzewidywalni i lękliwi, uporządkowani
i dobrze zorganizowani.

Kultura niemiecka wypływa z niemieckiej psychiki i mentalności. Ważną cecha niemieckiej tożsamości jest skłonności do filozofowania. Większość wybitnych filozofów europejskich ery nowożytnej wywodzi się z niemieckiego kręgu kulturowego. Ważna rolę w kształtowaniu niemieckiej psychiki odegrał język niemiecki. Wszyscy Niemcy należą do jednego elitarnego klubu, mimo różnic
i podziałów historycznych. Świadomość tej przynależności dominuje we wszystkich warstwach niemieckiego społeczeństwa. Niemcy mimo niezaprzeczalnego wkładu w rozwój kultury i humanizmu europejskiego nigdy nie stali się w gruncie rzeczy narodem. "Niemcy są najbardziej konserwatywnym i przezornym narodem w Europie", stad powstało przekonanie, że reszta świata nie jest wstanie zrozumieć niemieckich spraw, gdyż są one wyjątkowe. Niemcy święcie wierzą, że ich system polityczny jest najlepszy na świecie. Ta arogancja prowadzi do obawy świata przed Niemcami.

Trzeba jednak przyznać, że współczesne Niemcy robią wiele by zachowywać się poprawnie wobec sąsiadów. Decydującą rolę w historii Niemiec odgrywa niepewność, powoduje ona, że Niemcy przywiązują ogromną wagę do kultury. Dzisiaj starają się być dobrymi Europejczykami. Nadal jednak są społeczeństwem zamkniętym.

Ważną rolę w niemieckiej świadomości odgrywa terytorium. Niemiec czuje się dobrze otoczony drzewami, izolowany w swoim domostwie, na znanym sobie terenie, odseparowany od otoczenia. Taka postawa izolacji powoduje brak silnych więzi narodowych i nieufność wobec obcych. Społeczeństwo niemieckie jest hermetyczne ale jednocześnie ma poczucie wyższości i jest skłonne do pouczania i moralizowania.

Życie codzienne Niemców regulują państwowe i lokalne przepisy charakteryzujące się przesadną drobiazgowością i przestrzegane z przesadną surowością. Reguły są po to, żeby ich przestrzegać. Cnoty kardynalne społeczeństwa niemieckiego to zamiłowanie do porządku, czystości i spokojnego sposobu bycia. Niemieckie życie rodzinne zbudowane jest na autorytecie głowy rodziny. Niemcy ubierają się tak by nie różnić się zbytnio od siebie i od otaczającego ich tła. Są pracowici i posłuszni władzy. "Niemcy boją się społeczeństwa pozbawionego porządku i organizacji, polegają więc na wypróbowanych systemach kierowania. Stąd ich stosunek do (...) przepisów
i regulaminów". Niemcy dzięki temu są uprzejmi i rzeczowi. Grzeczność jest naturalną cechą wykształconych Niemców.

Niemiec realizuje tylko te inicjatywy, które przynoszą korzyść jemu i jego rodzinie, rzadko robi coś bezinteresownie. Wrodzony romantyzm powoduje, że Niemcy są urodzonymi podróżnikami. Prowadzi to do powierzchownego umiłowania egzotyki w wystroju wnętrz i upodobaniach kulinarnych.

Niemcy dzięki swojej solidności, dyscyplinie społecznej, przedsiębiorczości
i pracowitości stanowią gospodarczy środek Europy. Gospodarka niemiecka funkcjonuje na zasadzie swoistego solidaryzmu społecznego. Niemcy zachowują jako jedyni z krajów zachodnioeuropejskich żywe związki kulturowe i językowe z Europą Wschodnią.

Niemcy zawsze z wrodzona sobie skrupulatnością próbują rozwiązać sedno problemu. do każdej sprawy podchodzą systemowo. Niemiecki przemysł opiera się na średniej wielkości firmach zarządzanych przez swoich właścicieli.

Niemiecki humor zabarwiony jest ironią, niemiecka telewizja charakteryzuje się przesadną skłonnością do profesorskich komentarzy, polityka nadmierną uprzejmością a artyści przesadną grzecznością wobec publiczności.

Niemcy poszukują wiecznej młodości, dbają o wygląd i zdrowie do późnej starości. Są bardzo sumienni ale czasami stają się sentymentalni i skłonni do marzeń. Potrzeba doskonałości blokuje często indywidualny rozwój jednostki.

Andrzej Zdanowski